Hoofd en hart
Het woord lef “״לב in het Hebreeuws betekent “hart”. Leven zou je dan kunnen omschrijven als: “Er zijn vanuit je hart”. Onderstaande tekening vertoont de guirlande die griekse krijgsheren omkregen na een overwinning op het slagveld. De balans die zij hadden getoond in hun leiderschap tussen “hoofd, hart en buik” werd daarmee gelauwerd. De Grieken geloofden dat dankzij die balans de krijgsheer meer soldaten veilig thuisbracht.
Geeft dit niet een verrassende wending aan onze mentale westerse kijk op het leven ? Wat voor leven zouden wij het liefst leven ? Onze (film, muziek en staats)helden benijden we, want ze zijn rijk, hebben een mooi lijf en ze zijn succesvol. De weg van het hart focust daarentegen op innerlijke zaken als: overvloed, gezondheid en geluk.
Hoe is het mogelijk dat twee leefstijlen die elkaar volledig uitsluiten toch dezelfde mens kunnen motiveren en inspireren ?
De gebroeders Grimm moeten deze vraag in beeld hebben gehad, toen ze het sprookje van Sneeuwwitje opschreven. In dit sprookje wordt onze mentale Westerse leefstijl uitgebeeld door de koningin en de weg van het hart door Sneeuwwitje. Het sprookje laat vlijmscherp zien hoe onze innerlijke strijd rond deze twee leefstijlen verloopt naarmate we ouder worden.
De meeste van ons willen succesvol zijn. Pas als we eenmaal succesvol zijn, beginnen we ons af te vragen wat we echt belangrijk vinden in het leven. We zijn bijna als ‘de dood’ voor het moment dat we niet meer aan de ‘ratrace’ kunnen meedoen. Stel je voor dat we onze credit card moeten inleveren of zelfs op straat belanden. We zijn daardoor vergeten wat autonomie en authenticiteit inhouden. We durven niet te zeggen wat we echt denken of te uiten wat we echt voelen. Het zet ons letterlijk vast in ons denken en het wordt steeds moeilijker om hartelijk te zijn of ons te verdiepen in een ander. We hebben immers veel te verliezen. Hierdoor verkillen en verstijven we net als de koningin.
Tegelijkertijd verlangen we elke dag naar het moment dat we bevrijd zullen zijn en vrede kunnen voelen in ons hart. Als we eenmaal met pensioen zijn, dan…. Totdat het zover is, willen we een vrij, rustig en voorspelbaar leven leiden en willen we de risico’s van verlies en afwijzing zo klein mogelijk houden. Dat doen we met verzekeringen, een flink pensioen, extra potjes op de bankrekening, regelmatige lichaamscorrecties en gezondheidschecks. Op die manier komen we dicht bij wat we werkelijk ten diepste verlangen: thuiskomen in ons hart.
Maar als we dat echt willen waarom doen we het dan niet ?
Steeds meer mensen zien dat geld geen zekerheid brengt en dat een mooi lichaam vergankelijk is. De moeilijkheid is echter, dat we de weg van het hart alleen kunnen lopen door anders te zijn en niet door iets anders te doen. Het begint bij Zijn of schijn: “To be or not to be” Ons denken zit ons dan in de weg. Misschien is dat de eerste les. Toegeven dat we verslaafd zijn aan de ratrace.
Welke leefstijl past het best bij jouw huidige leven ? Wees eens eerlijk ?
Bekijk je het leven vanuit de ogen van de stiefmoeder; de regerend koningin ? Zij is de meest actieve in het sprookje. Zij pakt duidelijk de regie, plant aanslagen, contracteert een huurmoordenaar en ze vraagt regelmatig haar spiegel om de indexcijfers voor schoonheid en aandacht:”Hoe sta ik in de peilingen ? De kijkcijfers moeten omhoog en het maakt niet uit hoe of waarmee. Zij heeft rijkdom, macht, schoonheid, magie en succes en ze is uiterst alert bezig om dat zo te houden. Eigenlijk kennen we dit maar al te goed. Ook onze eigen helden zitten gevangen in een ‘ratrace’ om de media aandacht, want dat levert meer succes op: “Wie is de mooiste, de rijkste en de meest succesvolle in het land ?” Het is de kunst om met het juiste leiderschap en hard werken succes af te dwingen. Een koningin moet altijd de beste zijn, er altijd schitterend uitzien en ieder jaar groeien in haar charisma.
Sneeuwwitje daarentegen lijkt alles te overkomen, komt niet erg snugger over en pakt in feite niets aan. Ze lijkt wel het tegenovergestelde van haar stiefmoeder. De weg van het hart staat helemaal los van controle en actiegerichtheid. De beweging van het hart komt pas op gang als we volledig stilvallen; niet meer weten wat te doen. Tao schrijft hierover:
De Wijze doet wu wei (niet-doen), en dan is er niets, wat hij niet goed regeert. (Tao Teh Jing door Lao Zi)
Op het eerste gezicht lijkt Sneeuwwitje geen regie op haar leven te hebben, maar als we op het eind terugkijken, dan zien we dat iedere gebeurtenis heeft bijgedragen tot dat ene eind: het begin van een nieuw leven in haar huwelijk met haar prins. Waar komt die regie vandaan ?
Vlak voor haar geboorte gaf haar (oer)moeder Sneeuwwitje drie (ziel)kwaliteiten mee: een sneeuwwitte huid (reinheid en zuiverheid), rode lippen (liefde en goddelijk vuur) en haar zo zwart als ebbenhout (nog verborgen goddelijke toekomst). Sneeuwwitje krijgt daardoor onsterfelijke schoonheid; voldoende vuur om de weg van het hart te gaan en een diepere kennis van goddelijke liefde. Echter, haar moeder sterft tijdens haar geboorte en naarmate zij ouder wordt, raakt haar moeder’s erfenis bij haar in vergetelheid. Ook Sneeuwwitje raakt in eerste instantie verstrikt in haar stiefmoeder’s wereld van fysieke begeerten, schijnmoraal en overlevingsdrift, anders hadden de streken van haar stiefmoeder geen enkel effect op haar. Haar drie kwaliteiten zijn eerder een last dan een kracht in dit paleisleven. Ze hoort er niet thuis en moet uiteindelijk ook vluchten voor haar leven.
Heel weinig mensen kiezen de weg van het hart uit vrije wil. De meesten komen er in terecht door een crisis, ziekte of een groot verlies. Dit geldt ook voor Sneeuwwitje. Het valt op dat ook haar geen rustig en voorspelbaar leven gegund is. Ze moet alles loslaten en onderduiken in de duisternis van het donkere bos. Dat wil niet zeggen dat Sneeuwwitje’s zielekracht de regie op haar leven kwijt is, integendeel. Alles wat ze niet nodig heeft, valt bewust weg. Ook wordt niet toegestaan dat haar rol in het verhaal stopt met een moordaanslag van haar stiefmoeder. De jager en de dwergen helpen haar steeds uit de brand; zelfs het donkere bos biedt bescherming. En…. precies op het moment dat ze er aan toe is, komt er een prins uit het niets, die haar meeneemt naar zijn paleis.
Op de weg van het hart is het voor Sneeuwwitje de kunst om overlevingsdrift om te zetten in vertrouwen, schijnmoraal in mededogen en fysieke begeerten in onpersoonlijke liefde. Dit is de alchemische transitie van lood naar goud. Haar innerlijke groei bestaat uit het leren ontvangen van liefde en het leren vertrouwen dat zij haar bestemming zal bereiken. Haar dagelijkse taak is dankbaar en dienstbaar zijn voor haar vrienden; de dwergen. Zij kan daardoor alle zekerheid opgeven en zich overgeven aan de genade van het leven. Het grootste verschil met het leven van haar stiefmoeder is dat Sneeuwwitje het heft uit handen heeft gegeven. Terwijl ze weet dat alles kan gebeuren, vertrouwt ze erop dat iedere gebeurtenis, hoe pijnlijk ook, haar helpt thuis te komen in haar hart; heel te worden, volledig, uit één stuk, éénvoudig. Het Hebreeuwse woord daarvoor is ״תמ ״ (tam).
Er is onvoorstelbaar veel lef voor nodig om deze transitie van lood naar goud helemaal te volbrengen !! Mensen die deze weg een stukje gaan, horen we zeggen:” Ik gun niemand het proces, maar ik gun iedereen het resultaat”. Zij die de weg helemaal willen gaan, weten dat het proces geen resultaat kent. Het proces is het resultaat. In deel 2 gaan we dieper in op het (bewustwordings)proces van Sneeuwwitje. Wat komt er allemaal bij kijken als we dat hoge doel van het huwelijk tussen onze ziel en geest nastreven ?
Tao schrijft het volgende over het proces zonder eind:
Alle dingen bloeien overvloedig; daarna keert elk terug tot zijn oorsprong.
Tot de oorsprong terugkeren heet in rust zijn. In rust zijn heet terugkeren tot het eeuwige, reële Leven.
Terugkerend tot het Leven heet eeuwigdurend zijn. Te weten wat eeuwigdurend is heet verlicht zijn.
Niet te weten wat eeuwigdurend is heet eigen ellende bewerken. Weten wat eeuwigdurend is, is een grote ziel hebben.
Een grote ziel hebbende is men rechtvaardig. Rechtvaardig zijnde is men koning. Koning zijnde is men de hemel.
De hemel zijnde is men Tao.
Tao zijnde is men altijd-durend.
Al sterft het lichaam, er is dan toch geen gevaar meer te duchten.
(Tao Teh Jing door Lao Zi)