In deel 1 "Hoofd en hart" werd duidelijk welke twee leefstijlen in het sprookje van Sneeuwwitje tegenover elkaar staan. De stiefmoeder vertolkt de mentale westerse leefstijl van dit moment. Sneeuwwitje vertolkt onze ziel en volgt de weg van ons hart. Het Hebreeuwse woord voor hart is lef. Courage is in het frans afgeleid van coeur. Sneeuwwitje heeft het lef om authentiek en daarmee kwetsbaar te zijn. Sneeuwwitje heeft niets onder controle en zet met haar ‘buitengewone’ schoonheid alles op losse schroeven. De koningin stiefmoeder daarentegen regeert met strakke hand en eist volledige controle.

Sprookjes zijn oeroude mondeling overgeleverde volksverhalen, waar vaak een inwijding in voorkomt. In dit deel van “Leven is meervoud van lef” wil ik het hebben over de inwijding van de ziel en van het ego. Sneeuwwitje staat hier voor de kracht van het hart. Hoe fascinerend is het als blijkt dat deze middeleeuwse wijsheid nog steeds actueel is ?

Rond de jaarwisseling nam mijn vrouw mij mee naar de tentoonstelling van Mark Rothko in het Haagse Gemeentemuseum.

Zij had vooraf mijn interesse al gewekt met de opmerking dat Rothko een bijna magische schilder is, die laag over laag schildert en een beleving teweeg brengt als je zijn werk ziet. “Als je moet huilen, dan kan het zijn dat je dezelfde religieuze ervaring hebt als ik toen ik het schilderij maakte…”(M.Rothko). Dit zou vooral komen door zijn gebruik van kleuren. Uit ervaring weet ik dat als een kleurenreeks ontstaat na laag-over-laag schilderen, die kleuren een ondefinieerbare diepte krijgen en uniek zijn. Het is voor mij een prachtige metafoor voor authentieke en autonome creativiteit met een grote “C”. Ik verwachtte dan ook een prachtig kleurenspel toen ik de zalen binnenstapte, maar er gebeurde iets anders dat me dieper raakte en dat ik lang niet goed kon omschrijven. Mijn zoon stond naast me en vroeg:”Gaat het wel goed pa ?”  

Einddoel

Zichzelf tenslotte toebehoren

Zoals men nooit een ander toebehoort

Moet men een leven lang leren

Afleren, laten en durven stijgen tot eigen dalen

Om dit te verwerven

Niet meer deelbaar zijn

Buiten bereiken of falen

(dichter is mij onbekend)

 

Individuatieproces

Iedereen zal uiteindelijk twee keer geboren worden. De eerste keer uit zijn moeder en de tweede keer uit ‘zichzelf’. Dit laatste proces krijgen we allemaal cadeau. Ieder mens wordt met individuatie geconfronteerd of hij wil of niet. Individuatie is een natuurlijk verlopend innerlijk transformatieproces, waarin een persoon tot een ˜individu’ uitgroeit, dat wil zeggen tot een ondeelbaar (indivisibel) heel wezen wordt: een totaliteit. Totaliteit wil hier met name zeggen: een synthese tussen het bewuste en het onderbewuste. In een ideaal verlopend individuatieproces weet het bewuste, het instinctieve te integreren. Of misschien nog beter: ‘weet’ juist het onderbewuste zich met het bewuste ‘ik’ te integreren.

“Ons intellectueel bewustzijn is als een toneelspeler, die vergeten is, dat hij een rol speelt”

(Tjeu van de Berk)

Fasen van het individuatieproces

(oorspronkelijke bron: Tjeu van de Berk)

De eerste fase: Moeder en kind zijn.

Subject en object vormen op een verborgen wijze nog 1 identiteit. De mens is verbonden met alles en iedereen.

De tweede fase: Dualiteit

Er ontstaat een ‘ik’ die een onderscheid maakt tussen binnen en buiten. Tussen hem en zijn omgeving. Subject en object worden gescheiden. Deze ‘ik’ gaat rationaliseren, fantaseren en projecteren.

De derde fase: Projectie

De concrete projectiedragers als ouders, Sinterklaas, school, kerk, etc worden vervangen door abstracte projecties als principes, overtuigingen en waardensystemen..bijvoorbeeld alle ismen

De vierde fase: Vervreemding

De vervreemding houdt in dat alle projecties aan diggelen gaan. Alle ideologieën waren sprookjes en indianenverhalen. “God is dood” De mens doorziet zijn projecties en illusies.

De vijfde fase: Onderbewuste integreert

De laatste projectie wordt doorgeprikt: “het rationele bewustzijn” De centrale plek van het rationele verdwijnt en de oneindige kracht van het onderbewuste komt in beeld. Het onderbewuste en het bewuste gaan samenwerken.

“De mens is on-grond die zichzelf bewust wordt”   Erik van Ruysbeek