Wat is een proces ook al weer ? Een proces vindt plaats als verschillende mensen met elkaar iets gemeenschappelijks willen creëren. Die mensen hebben ieder hun specifieke drijfveren, denkbeelden, overtuigingen en waarden. Toch verbinden ze zich met dat ene, ieder op zijn eigen manier.
Wijkontwikkeling is zo’n proces. Het is mijn overtuiging dat bepaalde factoren wijkontwikkeling tot een succes maken en dat dit voor ieder proces geldt. Flow of frustratie; het ligt in de handen van de procesleiders. Lees verder →
In 2015 decentraliseert de nationale overheid en ze treedt terug. Ze blijkt haar centrale rol niet meer te kunnen of willen handhaven. Dat is opmerkelijk, want we leven in een tijd waarin we vinden dat het normaal is dat een volwassen organisatie alles onder controle heeft. We vinden dat we recht hebben op een voorspelbaar leven en we verzinnen allerlei systemen en regels om de schijn op te houden, dat we ons leven op orde hebben en ieder risico kunnen uitsluiten.
Echter, hoe meer Den Haag probeert zich te bemoeien met maatschappelijke ontwikkelingen, des te minder grip heeft ze erop. Haagse politici blijven maar komen met nieuwe ‘pakketten-van-maatregelen’ . Neem alleen al de auto: percentage bijtelling, accijns op benzine, parkeerbelasting, winterbanden, flitspalen, BPM, BTW, alcoholsleutel, APK, motorrijtuigenbelasting en provinciale opcenten, wegenbelasting, recycling bijdrage, inschrijving kentekenregister en de tenaamstelling RDW,
Toch blijkt iedere keer weer dat hele andere invloeden veel meer impact hebben op ons milieu, verkeersveiligheid en criminaliteit, dan de maatregelen van de overheid. De economische crisis maakte abrupt een einde aan groeiende files, een groeiend aantal auto’s en zorgen over het opraken van olie. Voor de jonge generatie heeft autobezit bovendien geen prioriteit, waardoor het wagenpark structureel slinkt. De overheid ziet haar inkomsten ook slinken en verhoogt de accijns en de BTW. Het aandeel belastingen in de totale kosten van een auto komt nu boven de 50%. De systemen van de overheid remmen niet alleen de verkoop van nieuwe auto’s, maar zijn zo doorgeschoten dat het draagvlak verdwijnt. Voor huizen kunnen we een vergelijkbaar verhaal houden.
Als de regels eenmaal zijn ingevoerd, gaan de ‘rechten en plichten’ van de betrokkenen een eigen leven leiden. De visie erachter (‘het waarom’) is allang vergeten. De belangen van nu wegen zwaarder dan de doelen voor onze toekomst. Hoe meer maatregelen de overheid neemt, des te minder invloed heeft ze op de gevolgen van die maatregelen. Hoe meer ze reageert op veranderingen des te meer verstarring ze veroorzaakt en nieuwe verandering stimuleert. Dit werkt vervreemding (definitie) in de hand. Door steeds krampachtig te willen voldoen aan de eisen van haar omgeving, raakt het overheidsapparaat afgesneden van haar eigen missie, haar rol in de samenleving. Daardoor vervreemdt ze van de burger en omgekeerd. Die afgescheidenheid remt haar probleemoplossend vermogen. Een decentralisatie van bevoegdheden ligt voor de hand.
Vervreemding overheid
Voor een ambtenaar in een gemeentelijke organisatie, die regelmatig contact heeft met burgers en ondernemers, betekent dit dat hij of zij steeds meer in een spagaat terechtkomt. Een spagaat tussen de groeiende formele organisatie van regels, procedures en systemen en de informele organisatie van direct contact, samenwerken met burgers en ondernemers, hostmanship aan de balie, dienstbaarheid, inlevingsvermogen en vooral probleemoplossend vermogen. Als een gemeente ambtenaar eenzijdig kiest voor het volgen van de formele organisatie, komt hij extern in de problemen. Kiest hij voor de informele organisatie, dan komt hij intern in de problemen. De formele organisatie heeft nog steeds de meeste invloed en bepaalt wat er moet gebeuren. Interne procedures en regels dienen de belangen van de managers.
Vanwege die beperkende regels en belangen, wordt een visie op lange termijn steeds meer onhaalbaar. De werkdruk van de dag overheerst en dagelijkse werkzaamheden bestaan uit het aanpakken wat voor handen komt. De zingeving voor het werk ligt niet meer in de verre toekomst, maar in de eigen integriteit van de manier waarop het werk gebeurt. Ieder kiest voor zich een eigen balans tussen zingeving en vervreemding. Vaak is dat zelfs niet mogelijk en liggen machteloosheid en vervreemding vlakbij om de hoek.
Nu de lange termijn horizon aan het verdwijnen is, heeft dat ook gevolgen voor het interne loopbaanbeleid. Waar vroeger POP’s en de functioneringscyclus op de lange duur vormgaven aan een loopbaan, kan je nu zien dat leren in de dagelijkse praktijk meer aan de orde is. Het doel is nu de kwaliteit van het te verrichten werk verbeteren. Met minder mensen moet meer werk verricht worden. Investeren in persoonlijke en professionele ontwikkeling voor de toekomst, wordt steeds meer een uitzondering.
Komt er nog een happy end ?
Als een ambtenaar in staat is burgers en ondernemers te inspireren om een gemeenschappelijk doel te realiseren is het hoogst haalbare bereikt. De crux zit hem in de manier waarop die ambtenaar met onvoorspelbaarheid omgaat. Als hij vooraf kan loslaten wat de uitkomst wordt van het proces en als hij mensen aan zich weet te binden, zal het lukken. Er wordt wel gezegd dat een mens volwassen is als hij heeft leren leven met onzekerheid en desondanks blijft streven naar zekerheden. Hij accepteert dat het nu niet is wat het zou moeten zijn, maar geeft zijn dromen en idealen niet op. Hij neemt bewust verantwoordelijkheid voor zijn handelen, anders wordt hij de speelbal van de grillen van zijn omgeving. (Susan Neiman, filosofe)
Net als het overheidsapparaat, heeft onze gemeente ambtenaar de mogelijkheid om te kiezen. Als hij zich krampachtig blijft aanpassen aan de eisen van anderen en tegelijkertijd de druk van sociale verwachtingen voelt, wordt hij een “human doing” in plaats van een “human being” en raakt hij steeds meer vervreemd van zijn ware zelf. Als hij zijn innerlijke kompas richt op het leren verdragen van onzekerheden, zonder zijn dromen en idealen los te laten, zal hij een bron van inspiratie en zingeving worden voor anderen.
In mijn volgende blog “wijkontwikkeling: de dynamiek van procesmanagement” zal ik aan de hand van eigen ervaringen toelichten hoe dit in de praktijk concreet is toe te passen.
lees meer achtergrond informatie in het artikel: Vervreemding
Hoe belangrijk procesvaardigheid is, blijkt bijvoorbeeld uit het verloop van de organisatie ontwikkeling bij de overheid die in 2000 is gestart. De tijdgeest in bedrijven en ambtelijke organisaties werd het meest gekenmerkt door resultaatgericht werken:”met minder mensen, meer doen”. Van de overgebleven werknemers werd verwacht dat ze efficiënt, effectief en flexibel functioneerden.Lees verder →
Meer dan ooit is het van belang dat project- en programmamanagers begrijpen onder welke omstandigheden, welke interventies de meeste kans van slagen hebben. Veel Nederlandse gemeenten meten inmiddels (half)jaarlijks de effectiviteit van hun programma’s. Burgers vullen enquêtes in en vaste indicatoren traceren niet alleen de feitelijke resultaten, maar ook de beleving van burgers. Procesleiders (project- en programmamanagers) worden zodoende beoordeeld op de effectiviteit van hun interventiestrategie (plan van aanpak).Lees verder →
In Nederland hebben we te maken met maatschappelijke verandering. Rudolf Steiner was een visionair en rond 1930 beschreef hij onze tijd als de overgang van het zoeken naar wat ons onderscheidt van de ander, naar wat ons bindt met de ander. Waar we de laatste decennia in organisatieverband vooral geleerd hebben ons individuele standpunt te dienen en vast te houden. Gaan we nu toe naar netwerkverbanden waarin we op zoek zijn naar wat we gemeenschappelijk willen. We leven nu in een tijd waarin we het einde van de overheersing van het (hedonistische) individualisme beleven en daarmee het einde van het wij-zij denken.
De maatschappelijke vraagstukken die we moeten oplossen dagen ons uit om te stoppen met het wij-zij denken. Er is dus ook een urgente noodzaak.
Zie hiervoor de engelse tekst:
“It will never be the same”: you hear often as the conversation comes to the economic crisis. We live in a period of transition. Most people feel that fundamental change is needed. Only politicians and bank directors believe that by taking the right measures current systems and structures will prevail.
What most people feel or believe is substantiated by latest developments. In Europe we have several crises at once. Sofar, we have a monetary unit crisis, a political EU crisis and an economical crisis. Other challenges are lying ahead. What these crises share is the need for alignment of conduct and consciousness between indviduals, regions and nations. We have to stop looking for what separates us and instead start looking for what is connecting us. We didn’t manage to blame the Greek and letting them pay for the damage. It is cristal clear that leaving them suffer on their own will have direct consequencies for our future.
The scarcity of our resources is another structural development that forces us to invent non-defensive multinational interventions we have never used before. Sofar, the common defensive one’s didn’t work. The price of oil is rising structurally; independent of market influences. Since 2004 the demand for oil exceeds global production capacity. Oil can be replaced by other resources. But it has to be done by everybody; including airlines.
New unknown and crucial challenge of alignment
Phosphates can not be replaced by other resources like oil. It is the most important ingredient of fertilizer. It makes everything grow faster, our own bodies included. Due to phosphates the world population could grow from 3 to 6 bilion. BUT !!…we can not feed 8 or 9 billion people with the current reserves of phosphates. The price of phosphates is also structurally rising. In 2030 the demand for phosphates will exceed global production capacity.. During mining production 40% of all phosphates is lost and during fertilizing 85% of the remaining 60% phosphates disappears in groundwater. As soon as it reaches the ocean it is lost for ever.
Europe has no phosphate mines. Maroc and China are the main phosphate producers. Out of economical and political reasons it is to be expected that, like the price of oil, the price of phosphates will rise fast. Food prices therefore will also rise. Especially in countries were water is also scarce. In the Netherlands we think we are conscious users of water and phosphates, but we forget that when we order feed in Brasil, they use an extreme amount of phosphates and when we order cheap T-shirts in India or chocolate in Ghana, we use an extreme amount of water. We can not invent new measures to solve the phosphate crisis without consent of our suppliers of feed in Brasil. We must invent an approach in alignment with Maroc, China, Brasil, India and Ghana.
The implementation of this new approach needs a sence of urgency.
There is a strong relationship between the price of oil and the growth of the world economy. This moment we feel the consequences of the diminishing growth of the world economy. The crisis in Europe is a cause but the price of oil is directly connected.
There is also a strong connection between the food prices index and global riot
The food prices index rises structurally and independent of market influences. MIT and Complex Systems Institute forecast global riots in August 2013 because of hunger. In 2011 Northern Africa was in upheaval. In 2013 it is to be expected because of the economical crisis in Europe and the political crisis in Syria that their will also be massive riots in Greece, Syria, Spain, Portugal, Italy (Napels) and France (Paris).
We are now a few months away from new Global Riots (see article CSI)
In Europe all nations are confronted with several crises at once. The old defensive methods to solve them fail. We are forced to invent a new approach fast. It isn’t clear what will work better. We will have to find a way to remain creative instead of reactive and defensive. We will have to learn to cope with uncertainty and we will have to learn to trust improvising. As indivduals and as nations.
How can we learn to be involved in this transition process and at the same time trust we will overcome our own (psychological) boundaries ?
Als je vastzit in je dagelijkse routine, ben je in feite met je denken in een groef beland. Hoe kom je plotseling in een groef terecht ? Kan het teveel controle zijn ? Lees verder →
Wijkontwikkeling is zo’n proces. Het is mijn overtuiging dat bepaalde factoren wijkontwikkeling tot een succes maken en dat dit voor ieder proces geldt. Flow of frustratie; het ligt in de handen van de procesleiders. Lees verder 
