Sinds Immanuel Kant weten we dat we niet de werkelijkheid zien, maar onze perceptie van de werkelijkheid. De wereld waarin een ieder van ons leeft is het product van zijn of haar perceptie van die werkelijkheid. Zo kan het gebeuren dat als drie mensen op het station naast elkaar in dezelfde wachtkamer zitten, ze alle drie een andere beleving hebben van die ruimte. De eerste draagt een gehoorapparaat en heeft last van de galmende akoestiek. Hij ervaart vooral een harde, kale en koele ruimte. De ander ruikt iets vreemds en ziet vooral de troep op de grond en de vetvlekken op de banken. De derde zit tenslotte te genieten van de industriële inrichting. Hij is de projectleider die voor de NS de wachtkamers moet moderniseren. Zijn taak is het creëren van een huiselijke en moderne uitstraling. Daarvoor heeft hij een internationaal gewaardeerd ontwerpbureau ingehuurd. Hij ruikt ook wel een vreemde lucht en hoort ook het hard knarsende geluid van deuren die open en dicht gaan, maar dat past wat hem betreft bij een brandveilig en vandalisme bestendig ontwerp.

Dit zijn natuurlijk oplosbare verschillen in perceptie, maar de hamvraag is:”Onder welke omstandigheden zullen deze drie mensen in staat zijn om zich zodanig in elkaars wereld te verdiepen dat ieders invalshoek bijdraagt tot een geïntegreerd én efficiënt ontwerp ?” Wanneer laat je de wereld van de ander zo binnenkomen ? Er is immers geen sprake van een duurzame relatie. Bovendien heeft de projectleider een formele opdracht en de andere twee ‘slechts’ een mening. Lees verder →

Procesmatig creëren is een synthese van dynamische oordeelsvorming en creatieregie.

Waarom is deze combinatie nu zo van belang ?  

Dankzij internet is informatie en kennis voor iedereen beschikbaar. Dat betekent dat een aantal oude aannames over management niet meer gelden,

In 1983 studeerde ik af op het Ministerie van Binnenlandse Zaken. Ze hadden een groot probleem met een wildgroei aan regelgeving en verticale planrelaties tussen de bestuurslagen. Ze hanteerden toentertijd de aanname dat sturing het beste kon komen van een apart en coördinerend BO (besturend orgaan) met een helder doel, Zo’n BO zou meer overzicht en meer strategisch inzicht hebben. Het BO, het BS en de omgeving staan los van elkaar in dit besturingsparadigma van de Leeuw. Dit is misschien wel de correcte manier om het IOS van een Apple computer te beschrijven, maar het kan geen model meer zijn voor de manier waarop sociale systemen tegenwoordig werken. De interacties binnen en tussen BO, BS en omgeving zijn immers volledig interdependent omdat de informatieverwerking, kennisontwikkeling en oordeelsvorming in alle drie op hetzelfde moment plaatsvinden. Effectieve besturing is vandaag alleen mogelijk als het besturingsmodel werkt als één geheel, zonder een verdeling tussen beleid, besluitvorming en uitvoering. Dynamische oordeelsvorming heeft een besturingsmodel dat uitgaat van de creatiekracht die huist in de onlosmakelijke verbondenheid tussen denken, voelen, willen en handelen ongeacht BO, BS of omgeving.

Het managen en plannen van een proces is een ‘contradictio in terminis’ zoals “vloeibaar ijs” of een “vierkante cirkel”. In de blog “uitgangspunten” heb ik al toegelicht dat een proces een aantal kenmerken heeft die standaard management methodieken uitsluit. Naarmate de complexiteit in de context toeneemt zoals in netwerk vorming, neemt ook de effectiviteit van management vaardigheden af. Toch zie je gemeente ambtenaren doodleuk samen een proces plan opstellen, terwijl ze wachten om bewoners, stadgebruikers en ondernemers te betrekken die later notabene een dragende rol moeten gaan spelen. Ook wordt bijna automatisch een stuurgroep opgericht, die gaat sturen om te sturen. Deze ambtenaren gebruiken gereedschap dat niet (meer) past bij de context. Het is hun eenzijdige perceptie dat maatschappelijke ontwikkeling te managen is en dat zij het gedrag van burgers kunnen controleren, ook al hebben ze geen juridisch mandaat of geld in te brengen. Het gevolg is dat ze juist geen grip hebben op wat er gebeurt en veel weerstand oproepen. Ze zullen zich moeten gaan bekwamen in procesleiderschap vaardigheden om überhaupt mee te kunnen blijven doen. 

Wat bedoelen we hier met proces ?

Bedrijfskundigen denken bij het woord proces aan de procedure, die nodig is om te komen tot een bepaald product. Of aan een procedure, die een bepaald (regulier) werkproces beschrijft. Psychologen gebruiken het woord proces in relatie tot de menselijke interactie: onderhandelingsproces, besluitvormingsproces, leerproces, veranderingsproces, etc. Het type proces waar Bestuurskundigen in gemeenten het meest mee te maken hebben is het proces waarbij kansrijke ideeën en initiatieven ontwikkeld worden tot een programma, een project of een reguliere aanpak. Deze vorm van procesmanagement gaat daar altijd aan vooraf. (citaat uit Procesmanagement Gemeente Rotterdam)

We hebben het hier over processen die betrekking hebben op organisatie-ontwikkeling, strategievorming, burgerinitiatieven, gebiedsontwikkeling, publiek-privaat partnerschap, start ups van jonge ondernemers, etc.

Zo’n proces heeft de volgende kenmerken : Lees verder →

In het neo liberale denken zijn burger initiatieven en mantelzorg belangrijke bezuinigingen. De overheid kan zich daardoor terugtrekken uit een verzorgingsstaat, die te duur geworden is. 

Niet onlogisch !  Echter, de overheid initieert hiermee een fundamentele verandering in de interactie tussen burger en overheid. Het brengt een proces op gang dat niet meer kan worden teruggedraaid en de impact ervan wordt zwaar onderschat. Met een aantal voorbeelden wil ik laten zien, dat de combinatie van maatwerk, netwerkvorming en burgerparticipatie de overheid dwingt om zichzelf te veranderen. De wal keert het schip en deze tijdgeest kan niet meer terug in de fles.

“De overheid is geen oplossingsmachine meer, maar een organisatie die gedreven wordt door publieke waarden.” (Jan van Ginkel gemeentesecretaris Schiedam) 

Lees verder →

De menselijke benadering van 1998

Projectmatig creëren is ontwikkeld in de vorige eeuw. De eerste druk van het boek kwam uit in 1998. Dat was een tijd van economische groei. De ICT crash moest nog komen. De bomen groeiden tot in de hemel. De overheid worstelde met haar gebrek aan resultaatgerichtheid. Het traditionele projectmanagement probeerde in die tijd met betere beheersinstrumenten betere resultaten te behalen. Echter, onderzoek wees uit dat doelgericht werken, de belangrijkste succesfactor was voor succesvolle en betaalbare projecten. Dat zette alles op zijn kop. Niet de techniek, maar de betrokkenheid van mensen bleek de basis voor betere resultaten. “Het optimale uit je mensen halen“; was het belangrijkste argument om te kiezen voor projectmatig creëren (PMC). PMC wordt nu het meest toegepast bij de overheid. De vier dimensies leverden tientallen praktische instrumenten en interventie technieken op, die zowel creatief, mens- als doelgericht waren. Deze multidisciplinaire benadering maakte het voor het eerst mogelijk om in projecten te sturen op gedrag en houding van betrokkenen.  Lees verder →

Steve Jobs Apple

Het is mijn verwachting dat binnen 3 jaar procesmanagers belangrijke creatieve leiders zijn binnen overheid en bedrijven. Zij zullen burger initiatieven en innovatie helpen vormgeven, die bijdragen tot een duurzame samenleving en economie. Lees verder →