In deel 1 "Hoofd en hart" werd duidelijk welke twee leefstijlen in het sprookje van Sneeuwwitje tegenover elkaar staan. De stiefmoeder vertolkt de mentale westerse leefstijl van dit moment. Sneeuwwitje vertolkt onze ziel en volgt de weg van ons hart. Het Hebreeuwse woord voor hart is lef. Courage is in het frans afgeleid van coeur. Sneeuwwitje heeft het lef om authentiek en daarmee kwetsbaar te zijn. Sneeuwwitje heeft niets onder controle en zet met haar ‘buitengewone’ schoonheid alles op losse schroeven. De koningin stiefmoeder daarentegen regeert met strakke hand en eist volledige controle.

Sprookjes zijn oeroude mondeling overgeleverde volksverhalen, waar vaak een inwijding in voorkomt. In dit deel van “Leven is meervoud van lef” wil ik het hebben over de inwijding van de ziel en van het ego. Sneeuwwitje staat hier voor de kracht van het hart. Hoe fascinerend is het als blijkt dat deze middeleeuwse wijsheid nog steeds actueel is ?

Wat is zo kenmerkend aan de inwijding van Sneeuwwitje?

De vier aanvallen van haar stiefmoeder

Om te beginnen geeft de koningin – stiefmoeder de jager opdracht het hart van Sneeuwwitje bij haar te brengen. De koningin ontdekt dankzij haar spiegel, dat ze bedrogen is door de jager en zet de tweede aanval in. Zij verandert zichzelf in een vriendelijke koopvrouw en snoert Sneeuwwitje een keurslijf (korset) aan waardoor ze stikt. De dwergen redden haar en de koningin ontdekt weer dankzij haar spiegel dat Sneeuwwitje nog leeft. Ze herhaalt de truc van de koopvrouw en verkoopt Sneeuwwitje een giftige kam. Weer redden de dwergen haar leven en tenslotte neemt Sneeuwwitje een hap van de appel en raakt in een diepe slaap.

Haar schoonheid

Voor haar geboorte prikte haar zwangere moeder zich aan een spinnenwiel. Er vielen drie druppels bloed in de sneeuw. Ze zat op dat moment voor een ebbenhouten raamkozijn. En toen ze ’t rood zo mooi zag afsteken in de witte sneeuw, zei ze in zichzelf: “Had ik nu een kindje, zo wit als sneeuw, zo rood als bloed, en zo zwart als dit ebbenhout.”

Als Sneeuwwitje zeven jaar is krijgt haar stiefmoeder steeds hetzelfde antwoord zodra zij de spiegel vraagt wie de mooiste is:

“O koningin, heel mooi bent u,

Maar Sneeuwwitje is duizendmaal mooier nu!”

Steeds legt de pracht en macht van de koningin het af tegen de witte maagdelijkheid, onschuld en zuiverheid van Sneeuwwitje. De verbindende liefde van haar ziel staat hier in schril contrast met de onverschillige eigenliefde van de koningin. De voorzienigheid die de moeder van Sneeuwwitje zag in de drie druppels bloed in de sneeuw, is in middeleeuwse verhalen (Parcival bijvoorbeeld) het voorteken voor een pad van loutering voor de mens die zich verheft tot goddelijke wijsheid. 

Haar huwelijk

Voor de koningin stiefmoeder is en blijft haar perfecte uiterlijk haar bron van liefde. Op haar is de uitspraak van Lao Tse van toepassing: “Niet te weten wat eeuwigdurend is, heet eigen ellende bewerken.”  De stiefmoeder wacht het vagevuur. Ze moet net zo lang dansen in gloeiende ijzeren muiltjes tot de dood erop volgt. Net als Sneeuwwitje zich reinigt dankzij haar tegenslagen, wordt de koningin gereinigd door het vuur. Echter, ze kent de eeuwigheid niet. Daarom eindigt het voor haar met de dood. Punt uit !  

De inwijding van Sneeuwwitje eindigt als zij door haar prins wordt wakker gekust en hij haar trouwt. Dit is de metafoor voor het huwelijk tussen haar ziel en haar geest. Haar ziel raakt volledig vervult van de Christus energie: het eeuwige leven. “En zij leefden nog lang en gelukkig!”

De inwijding dankzij de koningin – stiefmoeder

Hoe verrassend ook, maar vanuit het oogpunt van een inwijding is de koningin de belangrijkste aanjager voor de bewustwording van Sneeuwwitje. Dankzij de koningin wordt Sneeuwwitje keer op keer uitgedaagd om zich meer bewust te worden van haar blinde vlekken. Die ogenschijnlijke tegenslag helpt haar uiteindelijk vooruit.

Als Sneeuwwitje bijvoorbeeld verdwaalt in het donkere bos, ontmoet ze de dwergen en kan ze onderduiken in hun verborgen huisje. Ze zal daar zeven jaar blijven. Die zeven jaren staan voor het volbrengen van het proces van bewustwording. Zonder de noodzaak om te vluchten uit het paleisleven, was dit nooit gebeurd.

De dwergen werken diep in de aarde en halen waardevolle diamanten uit hun mijnen. Ze staan voor Sneeuwwitje’s nog jonge aardse wijsheid. Ze zijn voorlopig de belangrijkste bron van haar groei. Sneeuwwitje moet eerst op aarde komen; met materie leren omgaan en zelfkennis opdoen in het dagelijkse leven. Zo leert ze het onderscheid tussen wat echt en waardevol is en wat niet. 

Als de koningin van de spiegel hoort dat Sneeuwwitje nog leeft, vermomt ze zich als een oude koopvrouw en gaat naar het huisje van de dwergen. Ze verleidt Sneeuwwitje om een keurslijf te passen. Bij het aanpassen trekt de koopvrouw de veters zo strak aan dat Sneeuwwitje geen adem meer krijgt en dreigt te stikken. De dwergen redden haar als ze vlak daarna thuiskomen. Het keurslijf staat voor de fysieke begeerten, schijnmoraal en overlevingsdrift van het paleisleven. Haar middenrif wordt afgekneld en daarmee het contact met haar levensadem en geestkracht. Het Hebreeuwse woord ruach “רוח” betekent zowel geestkracht als levensadem.

Het meisje raakt zó verstrikt en werd zódanig vastgezet in het keurslijf van de wereld waarin ze is opgevoed dat ze het contact met haar diepere zelf kwijtraakt. Als emoties als angst, woede en frustratie overheersen, zetten we ons middenrif vast. Pas als we weer ‘hartcoherent’ gaan ademen, komt het middenrif weer los. Haar vrienden helpen haar uit deze fuik.

Dat dwingt de koningin tot nog een aanval. Ditmaal verkoopt ze Sneeuwwitje een giftige kam. Het is een aanval op haar kritisch logische denken. Ze kan niet meer helder denken. Een rabbi zei eens: “Ons hoofd zit niet voor niets bovenop ons lijf. Dat onderscheidt ons van dieren”. Bij dieren zitten lijf en hoofd op dezelfde hoogte, omdat ze op vier poten lopen. De koningin introduceert haar dierlijke driften, het gif dat ons gevangen zet in ons lichaam en ons denken. Gedurende een inwijding ga je twijfelen aan de effectiviteit van je denken. Remt het ons of redt het ons? Sneeuwwitje heeft geen spiegel die haar met de nuchtere waarheid confronteert, maar haar vrienden redden haar.

De koningin zet nu de ultieme aanval in, waarbij geen ontsnapping meer mogelijk is. Ze komt met de giftige appel. De appel die veroorzaakte dat Adam en Eva het paradijs verlieten. Deze vrucht is hét symbool voor de sluier tussen de boom van het Leven “leven vanuit ons hart” en de boom van de kennis van het goed en kwaad; het duale leven met schijnbare tegenstellingen als goed of fout; mooi of lelijk; held of flop; ziek of gezond. Het stukje blijft steken in haar keel. Tussen hoofd en hart in. De plek waar het goddelijke binnendringt in de mens. De keel staat voor het wils en spraakgebied. Ze is nu toe aan de ultieme keuze voor het hart en volledige overgave. Na drie keer doorziet ze het oude vrouwtje (haar opvoeding) nu volledig en laat het paleisleven definitief los.

Ze kan er niets van leren omdat het niets is. Jezus zou het volgens het Evangelie van Thomas zo hebben gezegd:

Wie de wereld heeft gekend heeft een lijk gevonden en wie een lijk heeft gevonden; de wereld is hem niet waardig

Ze raakt net als Doornroosje in een diepe slaap. Deze slaap staat voor de fase waarin ze geen rups en geen cocon meer is, maar ook geen vlinder. Voordat de rups een vlinder wordt, vergaat de binnenkant van de cocon tot chaos en prut. Pas dan kan de vlinder komen.

De drieledigheid is vervult en daarmee is het hele bewustwordingsproces doorlopen. De dwergen leggen haar in een glazen kist in het licht. Ze wordt letterlijk en figuurlijk verlicht in haar kist. Daarmee zijn ook zij klaar. Aardse wijsheid heeft ze niet meer nodig. Het huwelijk kan beginnen. Haar prins moet haar nog wakker kussen, maar zij is inmiddels doordrongen van het diepere goddelijke weten. Het Hebreeuwse woord lef betekent hart en het werkwoord lef-ot “לבאוח” betekent opstijgen, groeien. De weg van het hart.

In feite keert ze terug naar wie ze al vanaf het begin was. Nu is ze zich er bewust van wie ze al die tijd echt was. Ze was, is en zal nog lang en gelukkig die ziel zijn met vuurrode lippen, sneeuwwitte huid en ebbenhout zwart haar. Maar als ze nu ontwaakt ziet ze alles als één. Haar ziel is volgroeit en kan daardoor ieder moment het licht van de geest ontvangen. Ze zal het eeuwige leven leiden met haar prins en animus.
De apostel Paulus definieerde dat bewustzijn als volgt: “niet ik leef, maar de Christus leeft in mij”.  Deze uitspraak staat voor zijn totale overgave aan de liefde met grote L; die geest en materie verbindt. Geen dualisme meer in haar hoofd en hart. Geest en ziel zijn één en geest en materie zijn één. Ze is een individu; een ongedeeld mens geworden. Maar nogmaals; dat was ze al die tijd al.

De Lao Tse tekst uit deel 1 beschrijft dit zó treffend:

Alle dingen bloeien overvloedig; daarna keert elk terug tot zijn oorsprong. Tot de oorsprong terugkeren heet in rust zijn. In rust zijn heet terugkeren tot het eeuwige, reële Leven. Terugkerend tot het Leven heet eeuwigdurend zijn. Te weten wat eeuwigdurend is heet verlicht zijn. Niet te weten wat eeuwigdurend is heet eigen ellende bewerken. 

Lef en authenticiteit

De meest schokkende ontdekking die ik deed toen ik me in Sneeuwwitje ging verdiepen, is hoe perfect de rol van de koningin past in onze tijd. Veel beter dan Sneeuwwitje. Zij is de ster waar iedereen een voorbeeld aan neemt, maar in werkelijkheid heeft de koningin veruit de meeste ‘aanhangers’.

Hoe kan het dat we met z’n allen een leefstijl nastreven die niemand wil ?

Brené Brown beschrijft in haar boek “De kracht van kwetsbaarheid” hoezeer we gehecht zijn aan schuld, schaamte en angst en hoezeer het dualisme vastzit aan ons denken: goed/fout; mooi/lelijk, succes/falen, etc. Als we een proefwerk terugkrijgen waar we een “ruim voldoende” voor gehaald hebben, gaan we eerst kijken wat we fout gedaan hebben. De belangrijkste voedingsstof voor schaamte is een gebrek aan eigenwaarde; de angst om niet te voldoen. Schaamte hangt weer samen met de angst om buitengesloten te worden. Het is de bron van verslaving, geweld, eetstoornissen, depressies, angstaanvallen, etc. In het onderzoek van Dr. Brené Brown blijkt dat een bepaalde groep mensen nauwelijks gevoelig is voor de destructieve werking van schaamte. Het verschil is dat zij een diep geworteld besef van innerlijke waardigheid hebben. Om waardigheid te definiëren is Brené overeenkomstige kenmerken gaan zoeken in deze groep en zij kwam op de volgende vier:

• Zij hebben het lef om ‘hartgrondig’ te zijn wie ze echt zijn; ze hebben de moed om niet perfect te zijn;
• Contact met anderen is bij hen gebaseerd op authenticiteit; op wie ze werkelijk zijn en niet wie ze zouden willen zijn;
• Kwetsbaarheid zien zij als iets moois en als iets noodzakelijks om zichzelf te laten zien.
• Zij hebben eerst mededogen voor zichzelf en kunnen vervolgens mededogen hebben voor een ander;

Deze groep mensen heeft vertrouwen in het leven zoals het is. Controle en voorspelbaarheid brengen eerder ellende dan geluk. Voor hen begint de weg naar geluk, plezier, creativiteit, vrijheid en vrede met de moed om kwetsbaar en authentiek te zijn; met er helemaal te durven zijn zoals je werkelijk bent en te kunnen zeggen: ”ik ben genoeg”. Als dat er is, komt die welvaart vanzelf wel.

Voor de koningin is het tonen van kwetsbaarheid het einde van haar macht. Kijk eens naar Trump en de Republikeinse partij. Macht en voorspelbaarheid zijn voor hen dé essentiële bouwstenen voor rijkdom en succes. Kwetsbaarheid is echter onderdeel van ons dagelijkse leven, dus als we dat niet willen, moeten we onze onzekerheid onderdrukken. Maar we kunnen niet onze onzekerheid onderdrukken en tegelijkertijd creatief of inspirerend zijn. Als we het ene onderdrukken, dan drukken we het andere ook weg en daar worden we dik, ziekelijk en depressief van.

Het goede nieuws is dat de koningin ieder moment van gedachte kan veranderen. Zodra ze genoeg heeft van het onderdrukken van haar emoties en het doen alsof, kan ze kiezen voor kwetsbaarheid en authenticiteit. Het heeft dus vooral te maken met hoe wij naar dingen kijken. Het is allemaal schijn. De tarot kaart “De Duivel” verbeeldt dit perfect met twee mensen die vastzitten aan een ketting die ze zo over hun hoofd kunnen halen. Het gaat erom dat je dat gaat zien en niet meer gelooft in je gevangenschap.