Met mijn adviezen wil ik procesmanagers (project-, programmamanagers) ondersteunen bij het (her)ontwerpen van hun plan van aanpak en hun interventies. Vaak kiest een procesmanager of zijn opdrachtgever (directie bijvoorbeeld) een aanpak die past bij hun gangbare denk- en werkwijze (‘discours’). Veel beleid is in feite een herhaling van wat eerder goed werkte, zonder te onderzoeken wat er nu werkelijk aan de hand is.
In deel 1 “Hoofd en hart” werd duidelijk welke twee leefstijlen in het sprookje van Sneeuwwitje tegenover elkaar staan. De stiefmoeder vertolkt de mentale westerse leefstijl van dit moment. Sneeuwwitje vertolkt met haar buitengewone schoonheid onze ziel en volgt de weg van ons hart. Courage is in het frans afgeleid van coeur. Sneeuwwitje heeft het lef om authentiek en daarmee kwetsbaar te zijn. Sneeuwwitje heeft niets onder controle en zet alles op losse schroeven. De koningin stiefmoeder daarentegen regeert met strakke hand en eist volledige controle.
Van reflex naar reflectie
Tot 2010 was ik druk met mijn werk en de zaken gingen goed. Het lag voor de hand om meer van hetzelfde te doen. Ik deed wel aan reflectie, maar die was vooral gericht op het verbeteren van wat ik al deed. Toch verlangde ik naar iets nieuws; een fundamentele verandering. Begin januari 2011 nam ik een pauze en zat ik op het terras van mijn vakantiehuis in Zuid Frankrijk bij de Pyreneeën. Ik bewonderde de ondergaande zon en was in volle verwachting van sterrenhemel die zou volgen. Ik was sprakeloos en intens dankbaar voor wat ik meemaakte. Er was die avond een doodstille luwte. Zelfs de vogels waren stil, maar het kleurenspel was overdonderend en oogverblindend. Door een speling van het licht zag ik alle kleuren van de regenboog door elkaar; dus niet in de bekende volgorde van het kleurenschema. Ik voelde een bijzondere innerlijke vrede. Ik zat als het ware in mijn paradijs, doodstil te kijken. Iedere seconde veranderden de kleuren van samenstelling. Ik werd bijna duizelig van de snelheid en de omvang van de show. Terwijl alles stil leek te staan bewoog het enorm. Daarna was er een prachtige sterrenhemel. Tot diep in de nacht heb ik vol liefde naar dit wonder zitten kijken.
Wat is het Leven ?
Ik realiseerde mij niet wat er die nacht met mij gebeurd was. Ik was op zoek naar een nieuw begin en een veilig einde van een mooie periode. Echter, iets dat recht voor mijn neus stond trok al mijn aandacht. Het leek of ik als het ware versmolten – ver-een-zelvigd – was met eeuwigheid en oneindigheid. Beide zijn niet te bevatten. Een mysterie waar je alleen maar stil van kan genieten. Ik werd mij ervan bewust dat er een manier van kijken is waarin een einde van iets, een begin van iets anders en tijd, niet voorkomen. Voor het eerst in mijn leven vroeg ik mij af of tijd überhaupt wel een functie heeft. Waarom werd ik zo vredig en gelukkig van het kijken naar een prachtig kleurenspel en een roerloze sterrenhemel? Het lukte me niet dat te begrijpen en tegelijkertijd had ik helemaal geen zin om het te begrijpen. Ik wilde alleen maar stil zitten en genieten. Ik voelde dat iets in mij helemaal thuiskwam in die dimensie van eeuwigheid en oneindigheid. Dwars door al mijn bedenksels voor mijn toekomst heen straalde een vrede die veel inspirerender was en vooral ook veel authentieker, oorspronkelijker. Er zijn geen woorden voor wat waarheid is, maar ik voelde het onmiddellijk in mijn lichaam. Een dieper weten dat dit is waar ik thuis hoor. Alsof ik ineens grond onder mijn voeten had, die tegelijkertijd al mijn bedenksels en ambities op losse schroeven zette. Jaren later ontdekte ik dat mystici dit “ongrond” noemen.
Alle dingen bloeien overvloedig; daarna keert elk terug tot zijn oorsprong. Tot de oorsprong terugkeren heet in rust zijn. In rust zijn heet terugkeren tot het eeuwige, reële Leven. Terugkerend tot het Leven heet eeuwigdurend zijn. Te weten wat eeuwigdurend is heet verlicht zijn. Niet te weten wat eeuwigdurend is heet eigen ellende bewerken. Deel citaat Lao Tse
Ik herken mijn ervaring die avond terug in dit citaat van Lao Tse. Ik heb die nacht gezien wat bedoeld wordt met het Leven en ik ben met het Leven met de grote L, vereenzelvigd. Dat was ik altijd al, maar nu zag ik bewust het Leven om mij heen en ik resoneerde totaal met dit fenomeen. Het Leven is alles wat is! En dat is veel meer dan je op het eerste gezicht ziet. Het is een mysterie dat je alleen kunt vertrouwen en niet kunt begrijpen. Achter en tussen al die prachtige kleuren voelde en ‘zag’ ik wat mijn ware thuis is en mijn ware oorsprong. “Ik ben” wat ik zag. Ik zag licht en ik ben dat licht. Toen had ik niet zulke mooie woorden paraat. Ik ben echter niet verlicht geraakt die nacht, zoals Lao Tse schrijft! Integendeel. Er volgde een periode die alles op zijn kop zette, maar dankzij die nacht had ik genoeg vertrouwen en ‘kennis’ van het Leven om alle onzekerheid aan te kunnen.
Leven is het meervoud van lef
Dat jaar 2011 is het werk dat ik toen deed gestopt. Door de beruchte bezuinigingen van Rutte vielen sowieso veel trouwe klanten weg, maar wat veel belangrijker was. Ik kon mijn werk niet meer doen met de passie van vroeger. Dus begon een hele onzekere tijd met als enige kompas die ene ervaring. Dankbaar ben ik voor het feit dat ik altijd een dak boven mijn hoofd had. Ik hoefde zelfs niet te verhuizen, terwijl ik toch echt in een groot en duur pand woon. Er zijn zelfs geen crisismomenten geweest. Daar kijk ik achteraf met grote verbazing en dankbaarheid op terug. Dat is echt een mysterie. Toen mijn huis grote schade opliep door een windhoos, bleek de verzekering dat volledig te betalen. Mijn ego echter, heeft het heel moeilijk gehad en is van crisis naar crisis gegaan. De metafoor van kruisiging wordt wel eens gebruikt voor de ‘donkere nacht van de ziel’, zoals mijn situatie in de new age literatuur wordt genoemd. Maar eigenlijk heeft niet de ziel maar het ego een donkere nacht. Ik kon mij dan aan de ene kant ongelukkig voelen terwijl ik aan de andere kant zeker wist dat het goed met mij ging. Gaandeweg heb ik steeds beter geleerd onderscheid te maken. Je denkt dat alles ten onder gaat, maar wie is die “Je” eigenlijk die dat denkt? Dat was in ieder geval niet mijn ziel.
Tegelijkertijd kon ik geen woorden vinden voor die ervaring waar ik zo vol van was. Er begon een zoektocht van 10 jaar naar het vinden van woorden en beelden voor dat “nieuwe” dat mijn leven beheerste. Maar..eeuwigheid en oneindigheid zijn gewoon niet te begrijpen. Toch wist ik heel diep van binnen dat in beide alles te vinden is wat ik zoek: vrede, liefde, eenheid, waarheid. Ik had die nacht intens contact gehad met mijn ware bron met mijn Ware zelf en daarachter het mysterie van de Allerhoogste en dat heeft mij fundamenteel veranderd.
Sneeuwwitje en haar prins
Die ene nacht in Frankrijk ben ik net als Sneeuwwitje uit mijn kasteel gevlucht; het bos in. De koningin (ego) stuurt de jager achter haar aan om haar (ziel) te doden. In mijn geval was dat mijn ego dat moord en brand schreeuwde en er alles aan deed om te ontkennen wat ik die bewuste nacht had meegemaakt. De jager probeert het hart uit Sneeuwwitje te halen. Maar dat kan uiteraard niet want het ego is afhankelijk van de ziel. Dat is de krankzinnigheid van het ego. Het wil de ziel doden om haar eigen bestaansrecht te bewijzen, maar kan dat niet omdat ze dan zelf ook dood gaat. Daarom leidt ze mij en zichzelf om de tuin door thuis te komen met het hart van een dier. En dat nep nieuws wordt gretig voor waar aangenomen. Ook door mij. Ik heb het eerste half jaar mijn stinkende best gedaan te ontkennen dat er iets gebeurd was en ben harder gaan werken. Allerlei nieuwe klanten werven. Bizar bizar. De koningin (ego) is ogenschijnlijk een wereldlijke vorst maar kan als de ziel niet meewerkt, niets anders dan haar eigen ellende bewerken en moet uiteindelijk op gloeiend hete muiltjes dansen tot ze dood gaat. De grond onder haar voeten is te heet geworden. Ik heb nooit meer de zelfverzekerdheid en de kracht kunnen vinden waarmee ik mijn carrière heb opgebouwd. Het lukte ook niet meer om te doen alsof. Daarvoor wist ik gewoon te veel van mijn ware oorsprong.
Wakker gekust in een wonderlijke nacht
Veertien jaar later in maart 2024 maakte ik weer een wonderlijke nacht mee, die een fundamentele verandering teweeg bracht. Deze keer begon het niet met een kleurenshow, maar met absolute wanhoop. Ik lag in bed te malen en te piekeren en kon de slaap niet vatten. Het maakte me totaal wanhopig:”Help ik zit vast, ik kan geen kant op. Dit kan niet goed aflopen.” Alsmaar dezelfde gedachten malend door mijn hoofd. Uit wanhoop besloot ik mijn controle los te laten en het “diepe zwarte gat” in te gaan. Dan maar een depressie. Laat alles maar komen. Maar nu gebeurde wat ik hoopte en wel eens eerder had meegemaakt. Er kwam ineens rust in mijn hoofd. Uit het niets. Letterlijk! Na uren malen lag ik stil. Poeh poeh!! Ik was vooral dankbaar. Het bleef hier echter niet bij. Ik werd liefdevol meegenomen in een voor mij ongekende stroom van liefdesenergie. In mijn fantasie zag ik wezens die zich lieten meestromen op de golven van die energie en volop aan het genieten waren. Zwevend zwierden met hun armen.
Kracht en heerlijkheid zijn mooie woorden om die energie te beschrijven. De kracht kwam voort uit iets dat ik nog nooit zo had meegemaakt. Het viel me op dat ik blijkbaar onbewust constant een soort onzekerheid bij me heb, die ervan uitgaat dat alles tijdelijk is. Ik wist dat ik net als in Frankrijk, in een dimensie was die de oorsprong is van de mensheid en van het universum. Toch voelde dit anders dan de eeuwigheid en oneindigheid die ik toen had meegemaakt. Ik realiseerde mij dat iedere seconde van mijn leven er een soort onderstroom is geweest die te maken heeft met de dood. Het einde. Iets dat mij altijd onzeker maakte. Niets helemaal zeker was. In deze energiegolf was alles totaal zeker, volledig en het was zo zuiver dat ik mij kon voorstellen dat deze energie mensen, die in verwarring of ziek zijn, in een seconde kan genezen. Eindeloze liefde en compassie voor iedereen. Geen bedenksels, maar gewoon zijn. Ik ben, meer niet. Een enorme kracht, liefde en vrede die je alleen maar wilt delen. In deze energie delen alle mensen hetzelfde en zijn allemaal deel van hetzelfde. Er bestaan geen aparte persoonlijkheden, bedenksels of gevoeligheden. Toch zijn we allemaal uniek, zoals sneeuwvlokken. We zijn allemaal één in dezelfde kracht, liefde en vrede. Delen gaat vanzelf. Je resoneert vanzelf op elkaar. Als je de ander leert kennen, leer je jezelf uitgebreider kennen in dat deel van ons dat niet te benoemen is. Ik noem het ons hogere zelf. Ieder van ons is een stukje van de totale legpuzzel en dat stukje kan en mag niet ontbreken. Als het stukje ontbreekt is het geheel onvolledig en minder sterk.
Deze openbaring of dit visioen zo je wilt, komt in het sprookje van Sneeuwwitje ook voor. Sneeuwwitje als metafoor voor onze ziel, wordt wakker gekust door haar prins (geest) en ze trouwen met elkaar. In het sprookje lijkt er nauwelijks tijd te zitten tussen de kus en het huwelijk. In mijn werkelijkheid zit er een lange tijd tussen. Een periode die nu gaande is en waarin ik stap voor stap mijn afscheiding van deze energie wegneem. Ik kies ervoor om het ego los te laten: geen waardering meer te geven. Ik ben nu inderdaad wakker gekust want ik waak elke seconde over mijn innerlijke roerselen. Vroeger leefde ik met de krankzinnigheid van mijn ego. Ik liet mij ongelukkig maken. Ik weet nu hoe het is om getrouwd te zijn met de universele, transpersoonlijke geest. Ik heb een voorproefje gehad van vier uur, totdat ik in slaap viel. Ik weet nu waar ik naar verlang. Ik wil thuiskomen en volledig mijzelf zijn in totale vrijheid.
Gevangen of vrij
De wereld van mijn ego en de werkelijkheid van mijn hogere zelf staan lijnrecht tegenover elkaar. Zoals in het sprookje de koningin en Sneeuwwitje lijnrecht tegenover elkaar staan. Ik haal steeds dit sprookje aan om te benadrukken dat alles wat ik beschrijf onderdeel is van ons gemeenschappelijke onderbewuste. Daar gaan sprookjes immers over.
Wat zijn dan precies de verschillen tussen de wereld van het ego en de werkelijkheid van ons hogere Zelf?
Wereld Ego
Als ik in de wereld van mijn ego verstrikt raak ben ik onzeker en pieker ik over wat er allemaal mis kan gaan in de toekomst of ben ik woedend op al die anderen die mij gepest, genegeerd of verkeerd begrepen hebben. Ik vind dat ik dan kritisch realistisch denk. De wereld zie zoals ze werkelijk is. Mijn omgeving bepaalt dan eigenlijk hoe ik me voel en ter compensatie ga ik mezelf verdedigen of de superman uithangen als ik zie dat iemand onrecht wordt aangedaan. Mijn ego probeert mij ervan te overtuigen dat als ik een ander ontmoet dat die ook werkelijk iemand anders is. Een vreemde is. Ik heb allerlei nachtmerries over waar het met de wereld naar toe gaat en ik heb dromen over een beter leven. Ik voel mij schuldig over alle vergissingen die ik heb begaan en ik schaam mij soms. Er ontbreekt altijd iets. Ik voel een leegte van binnen en ik verlang naar geluk.
Werkelijkheid Ware ik
Als ik in de werkelijkheid van mijn Ware ik ben, voel ik rust en een enorme kracht van binnen. Ik ben niet onzeker of bang. Ik weet dat ik nooit alleen ben. Ik vertrouw op mijZelf omdat ik voel dat ik met mijn oorsprong versmolten ben. De omgeving is totaal niet belangrijk. Die spiegelt mijn innerlijke kern. Meer draagt die niet bij. Als ik iemand anders ontmoet dan ontmoet ik een deel van mijzelf en ik wil die ander graag leren kennen. Ik droom niet en ik heb geen nachtmerries. Er ontbreekt mij niets. Echt niets. Zodra ik iets nodig heb ga ik meer geven of delen, want wat ik geef aan een ander geef ik ook aan mijzelf. Er is bovendien niets fijners dan samen met anderen te zijn. Alle vergissingen die ik gemaakt heb zijn ongedaan gemaakt, want ik weet dat ze niet nog eens zullen gebeuren.
Wij mensen vinden het normaal dat we gespleten zijn in twee delen. We zijn vergeten hoe krankzinnig dit eigenlijk is. Het sprookje van Sneeuwwitje kan ook alleen maar goed aflopen als zij trouwt met haar prins. Dus beide delen verenigt. De enige manier is dat zij de waarde die zij hechtte aan de koningin opgeeft en kiest voor haar vereenzelviging met haar bron met haar Ware ik. Sneeuwwitje kiest dus, want je kan geen twee heren dienen. Ik weet dat mijn wakkere staat uiteindelijk zal leiden tot het huwelijk tussen mijn ziel en de transpersoonlijke geest. Ik weet dat ik daarvoor mijn ego opgeef. En dat is geen offer, integendeel het is een bevrijding dat ik kies voor mijn Ware ik. Ik word weer heel, een in-dividu (ongedeeld ).
Belangrijk onderdeel van de verzoening met mijn Ware ik is de spirituele striptease. Het uitkleden van mijn ego. Leren luisteren, open te staan voor die ene werkelijkheid waar alles in te vinden is. Het masculiene in mij mag kleiner zijn dan het feminiene om een genezing, een versmelting of een huwelijk mogelijk te maken. Ik kan een voorbeeld nemen aan de overgave die Sneeuwwitje laat zien in haar levensverhaal.
De nacht in Frankrijk was een visioen van mijn oorsprong. Zoals bij Sneeuwwitje haar ware moeder haar visioen zag van de witte huid, het zwarte haar en de rode lippen van Sneeuwwitje nadat ze zich prikte aan het spinnewiel en haar bloeddruppels in de sneeuw zag. Ze zag haar gaven aan het Leven. Die nacht in Zutphen ben ik wakker gekust en dat was alleen mogelijk omdat ik nu de kracht en de wil heb om mij over te geven aan het Leven. En dat was nooit gebeurd als ik niet de waarheid gezien had over wat mijn oorsprong, mijn gave, mijn Ware ik is.
Sinds Immanuel Kant weten we dat we niet de werkelijkheid zien, maar onze perceptie van de werkelijkheid. De wereld waarin een ieder van ons leeft is het product van zijn of haar perceptie van die werkelijkheid. Zo kan het gebeuren dat als drie mensen op het station naast elkaar in dezelfde wachtkamer zitten, ze alle drie een andere beleving hebben van die ruimte. De eerste draagt een gehoorapparaat en heeft last van de galmende akoestiek. Hij ervaart vooral een harde, kale en koele ruimte. De ander ruikt iets vreemds en ziet vooral de troep op de grond en de vetvlekken op de banken. De derde zit tenslotte te genieten van de industriële inrichting. Hij is de projectleider die voor de NS de wachtkamers moet moderniseren. Zijn taak is het creëren van een huiselijke en moderne uitstraling. Daarvoor heeft hij een internationaal gewaardeerd ontwerpbureau ingehuurd. Hij ruikt ook wel een vreemde lucht en hoort ook het hard knarsende geluid van deuren die open en dicht gaan, maar dat past wat hem betreft bij een brandveilig en vandalisme bestendig ontwerp.
Dit zijn natuurlijk oplosbare verschillen in perceptie, maar de hamvraag is:”Onder welke omstandigheden zullen deze drie mensen in staat zijn om zich zodanig in elkaars wereld te verdiepen dat ieders invalshoek bijdraagt tot een geïntegreerd én efficiënt ontwerp ?” Wanneer laat je de wereld van de ander zo binnenkomen ? Er is immers geen sprake van een duurzame relatie. Bovendien heeft de projectleider een formele opdracht en de andere twee ‘slechts’ een mening. Lees verder →
Procesmatig creëren is een synthese van dynamische oordeelsvorming en creatieregie.
Waarom is deze combinatie nu zo van belang ?
Dankzij internet is informatie en kennis voor iedereen beschikbaar. Dat betekent dat een aantal oude aannames over management niet meer gelden,
Besturingsparadigma
In 1983 studeerde ik af op het Ministerie van Binnenlandse Zaken. Ze hadden een groot probleem met een wildgroei aan regelgeving en verticale planrelaties tussen de bestuurslagen. Ze hanteerden toentertijd de aanname dat sturing het beste kon komen van een apart en coördinerend BO (besturend orgaan) met een helder doel, Zo’n BO zou meer overzicht en meer strategisch inzicht hebben. Het BO, het BS en de omgeving staan los van elkaar in dit besturingsparadigma van de Leeuw. Dit is misschien wel de correcte manier om het IOS van een Apple computer te beschrijven, maar het kan geen model meer zijn voor de manier waarop sociale systemen tegenwoordig werken. De interacties binnen en tussen BO, BS en omgeving zijn immers volledig interdependent omdat de informatieverwerking, kennisontwikkeling en oordeelsvorming in alle drie op hetzelfde moment plaatsvinden. Effectieve besturing is vandaag alleen mogelijk als het besturingsmodel werkt als één geheel, zonder een verdeling tussen beleid, besluitvorming en uitvoering. Dynamische oordeelsvorming heeft een besturingsmodel dat uitgaat van de creatiekracht die huist in de onlosmakelijke verbondenheid tussen denken, voelen, willen en handelen ongeacht BO, BS of omgeving.
Het managen en plannen van een proces is een ‘contradictio in terminis’ zoals “vloeibaar ijs” of een “vierkante cirkel”. In de blog “uitgangspunten” heb ik al toegelicht dat een proces een aantal kenmerken heeft die standaard management methodieken uitsluit. Naarmate de complexiteit in de context toeneemt zoals in netwerk vorming, neemt ook de effectiviteit van management vaardigheden af. Toch zie je gemeente ambtenaren doodleuk samen een proces plan opstellen, terwijl ze wachten om bewoners, stadgebruikers en ondernemers te betrekken die later notabene een dragende rol moeten gaan spelen. Ook wordt bijna automatisch een stuurgroep opgericht, die gaat sturen om te sturen. Deze ambtenaren gebruiken gereedschap dat niet (meer) past bij de context. Het is hun eenzijdige perceptie dat maatschappelijke ontwikkeling te managen is en dat zij het gedrag van burgers kunnen controleren, ook al hebben ze geen juridisch mandaat of geld in te brengen. Het gevolg is dat ze juist geen grip hebben op wat er gebeurt en veel weerstand oproepen. Ze zullen zich moeten gaan bekwamen in procesleiderschap vaardigheden om überhaupt mee te kunnen blijven doen.
Bedrijfskundigen denken bij het woord proces aan de procedure, die nodig is om te komen tot een bepaald product. Of aan een procedure, die een bepaald (regulier) werkproces beschrijft. Psychologen gebruiken het woord proces in relatie tot de menselijke interactie: onderhandelingsproces, besluitvormingsproces, leerproces, veranderingsproces, etc. Het type proces waar Bestuurskundigen in gemeenten het meest mee te maken hebben is het proces waarbij kansrijke ideeën en initiatieven ontwikkeld worden tot een programma, een project of een reguliere aanpak. Deze vorm van procesmanagement gaat daar altijd aan vooraf. (citaat uit Procesmanagement Gemeente Rotterdam)
We hebben het hier over processen die betrekking hebben op organisatie-ontwikkeling, strategievorming, burgerinitiatieven, gebiedsontwikkeling, publiek-privaat partnerschap, start ups van jonge ondernemers, etc.
Zo’n proces heeft de volgende kenmerken :Lees verder →
Some initiatives seem to run effortless, take little energy and the results are superior. Other initiatives drain all energy and, in the end, the results are still disappointing. These ‘energy-draining’ efforts also impose additional pressure on mutual cooperation amongst people involved. Often, the initiator is then forced to lower his ambitions and thus makes the effort less rewarding for others than it initially promised to be. Eventually original enthusiastic people drop out and the initiative is at the risk of running down.
What makes the difference between a generative and an ‘energy draining’ process?
Of course, there are many causes, but the most important one is the inner attitude from which the initiative started. The inner place from which we operate is the major blind spot in leadership development. More and more it shows in practice that (social) intelligence and spiritual principles have less influence on the course of a process than an open attitude of the leaders and initiators of the initiative. (Otto Scharmer MIT)
Online coachen schijnt toe te nemen. Voor alle duidelijkheid, ik heb het dan over het over en weer sturen van emails of Word -teksten. Ik heb er inmiddels ervaring mee opgedaan en ik ben van mening dat het een eerlijke en vooral leuke manier van coachen is.
